Vier vragen die je altijd al wilde stellen over nalaten aan een goed doel

Over het nalaten aan een goed doel zijn er vaak veel vragen. Elsbeth Takkenberg, specialist in nalatenschappen, beantwoordt vier veel gestelde vragen over dit onderwerp, zodat je beter geïnformeerd een beslissing kunt nemen.

1. Wat betekent het om een goed doel op te nemen in mijn testament?

Er zijn verschillende redenen om een goed doel in een testament op te nemen. Sommigen vinden het zwaar wegen dat er dan geen erfbelasting betaald hoeft te worden, terwijl anderen het weer belangrijker vinden om de wereld ook na hun overlijden iets na te laten. 

Het is een zeer persoonlijke gift en vaak is er een verbinding tussen de missie van het goede doel en het leven van de donateur. Bijvoorbeeld iemand die zelf vluchteling is geweest, zich altijd ingezet heeft voor dieren, musicus is geweest of graag naar een museum ging, enzovoorts. Voor nabestaanden geeft het (meestal) ook duidelijkheid. En een andere reden is: er hoeft zo geen erfbelasting te worden betaald over de nalatenschap.

Voor het goede doel betekent het ontvangen van inkomsten uit nalatenschappen meerdere dingen. Allereerst is het een grote eer en spreekt er enorm vertrouwen uit. Daarnaast is het bij sommige goede doelen een (groot) deel van de inkomsten die worden gebruikt om hun missie uit te voeren.

2. Kan ik ook een kleiner bedrag of andere zaken nalaten?

Nalaten kan op verschillende manieren: via een erfstelling of via een legaat. En dat kan groot of klein zijn, en alles daar tussenin. Er kan gekozen worden voor een vast bedrag, maar een percentage kan ook rust geven. Bijvoorbeeld: je hebt nu een ton na te laten en je wilt een legaat van 10.000 euro aan een goed doel geven. Je neemt dit zo op in je testament, maar je vermogen slinkt tot 30.000 euro. Nu is het legaat aan het goede doel ineens een veel groter deel van de nalatenschap. Door te kiezen voor een percentage voorkom je dit.

Het hangt van het goede doel af of er ook (alleen) spullen kunnen worden nagelaten. Meestal kost het veel tijd om de spullen op te halen, te taxeren en te verkopen. Goede doelen zijn dus het meeste geholpen met financiële middelen. Daar zijn weer uitzonderingen op natuurlijk, zoals kunstwerken die geschonken worden aan musea of muziekinstrumenten. Ik zou adviseren: vraag eerst aan het goede doel of het mogelijk is om spullen na te laten.

3. Wat zijn motivaties om na te laten?

Motivaties om na te laten zijn persoonlijk. In Nederland is de wettelijke verdeling eigenlijk goed geregeld. Partner, kinderen en familie erven. Daarom zijn er in Nederland nog steeds meer mensen zonder testament dan met een testament. Maar de voordelen van een testament worden wel meer en meer duidelijk. Bijvoorbeeld als grootouders aan hun kleinkinderen willen nalaten. Of als ze willen voorkomen dat de partner van hun kind bij de nalatenschap kan komen. De campagnes van toegift.nl hebben daaraan bijgedragen.

Testamenten worden trouwens niet alleen gemaakt door oudere mensen die bang zijn dat ze te laat zijn met dingen goed regelen. Een testament komt op verschillende momenten in iemands leven voorbij, zoals bij het kopen van een woning, het krijgen van kinderen of een scheiding. Eigenlijk iedereen die bij een notaris terecht komt voor wat voor reden dan ook, zou een testament kunnen laten opstellen.

4. Hoe kom je van bespreekbaar maken naar daadwerkelijk iets in je testament zetten? 

De drempel om naar de notaris te gaan, is meestal uitstelgedrag. Mensen hebben andere dingen te doen, de urgentie is er niet echt, en de wettelijke verdeling lijkt prima. Ik zie het denkproces echt in stappen voor me. Allereerst is iemand natuurlijk niet dagelijks bezig met zijn of haar sterfelijkheid. Als iemand eraan toe is om na te denken over wat er gebeurt als hij of zij er niet meer is, is er een opening om over een testament na te denken. 

De volgende stap is de mogelijkheden onderzoeken. En daar kan een goed doel als begunstiger bij horen. Een notaris kan advies geven, maar ook de meeste relatiemanagers bij goede doelen zijn prima in staat om met een donateur mee te denken. Als iemand in gesprek gaat met de notaris en/of het goede doel, dan is het vaak een goed moment om ook met andere betrokkenen (partner, familie) te spreken en de wensen kenbaar te maken. 

Het testament is pas rechtsgeldig als het op papier staat en door de notaris is opgemaakt. Alles zoals een codicil of de achterkant van een bierviltje, is niet rechtsgeldig. Sommige mensen vinden het een gedoe om twee keer naar een notaris te gaan. Gelukkig kan er tegenwoordig ook veel online.

En als alles dan geregeld en betaald is, is er ook altijd nog de vraag van het goede doel: laat u het ons weten als we in uw testament staan? Voor goede doelen is het heel mooi om een relatie op de bouwen met de mensen die zo'n persoonlijke gift gaan doen. Maar dat hoeft natuurlijk niet.